P R I M A R I A 3 Lingua Este libro é unha obra colectiva concibida , deseñada e creada no Depar tamento de Edicións de Santillana / Obradoiro, baixo a dirección de Teresa Grence Ruiz e Ana María Guerra Cañizo. Na súa elaboración par ticiparon: Diana Buigues Pastor Ánxela Carril Caldelas Rafael For tes Otero Paula López Hor tas Luísa March Soler Afonso Toimil Castro ILUSTR ACIÓN Mar ta Antelo Emma Schmid EDICIÓN Diana Buigues Pastor EDICIÓN EXECUTIVA Afonso Toimil Castro DIRECCIÓN DO PROXECTO Ana María Guerra Cañizo DIRECCIÓN E COORDINACIÓN EDITORIAL DE PRIMARIA Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero As actividades deste libro non deben ser realizadas en ningún caso no propio libro. As táboas, esquemas e outros recursos que se inclúen son modelos que deberán ser trasladados a un caderno.
S I T U A C I Ó N S D E A P R E N D I Z A X E COMUNICARASTE Comuni cac ión oral Competenc ia lectora Vocabular io 1 Que escola queremos? 6 Iniciar unha conversa Un conto: Primeiro día de clase O dicionario 2 Somos o que comemos 22 Explicar conceptos Un conto: Espinacas con perexil A información do dicionario 3 Iguais e diferentes 38 Describir unha persoa Un conto: Unha chuvia marabillosa Palabras polisémicas 4 Como nos coidamos? 54 Pedir información Un conto: O horario máxico Palabras homónimas O no s o r e t o : APROVEITAR OS AL IMENTOS . Un co l oqui o sobr e a fame no mundo 5 Onde vivimos? 80 Describir un lugar Un conto: Nas nubes Palabras sinónimas 6 Convivimos cos animais 96 Contar unha experiencia persoal Un conto: Vés á granxa? Palabras antónimas 7 Que futuro ten o planeta? 112 Achegar argumentos Unha lenda: A árbore das bolboretas Palabras onomatopeicas 8 Salvemos os animais e as plantas 128 Dar unha noticia Un conto: Un dinosauro de peto Palabras compostas O no s o r e t o : PROTEXER OS ANIMAI S . Unhas normas para protexe r os anima i s sa lvaxes 9 Como nos divertimos? 150 Contar chistes Un conto: Un plan sorpresa Palabras derivadas 10 Ciencia ao alcance 166 Formular hipóteses Un conto: Unha barca de plastilina Diminutivos e aumentativos 11 Realidade ou ficción? 182 Interpretar un personaxe Un conto: A casa abandonada Xentilicios 12 Facémonos oír 198 Expresar a opinión Unha fábula: A lebre e a tartaruga Familia de palabras O no s o r e t o : CONSEGUIR A IGUALDADE . Un cómi c sobr e as des i gua l dades ent r e nenas e nenos
COÑECERÁS DESCUBRIRÁS PASARÁS Á ACCIÓN Ortograf ía Gramát i ca Textos informat ivos Li teratura Os sons e as grafías A linguaxe e as linguas Poemas sobre a escola • O verso e a estrofa Chegar a acordos para mellorar a escola O son K As palabras. Clases Unha noticia • LAB INFORMACIÓN: Os pés de foto Elaborar un catálogo sobre comidas do mundo O son G. A diérese O substantivo. Xénero e número Poemas sobre as persoas • A rima Entrevistar unha persoa doutro lugar O son Z O adxectivo Un anuncio • LAB INFORMACIÓN: Os slogans Facer unha enquisa sobre hábitos saudables Palabras con b Os artigos Teatro sobre a cidade • Os diálogos Describir a localidade ideal Palabras con v Os demostrativos Un texto descritivo • LAB INFORMACIÓN: Os apartados Crear slogans a favor dos animais Palabras con h Os posesivos Poemas sobre o medio ambiente • Os recursos literarios Facer predicións sobre o clima Palabras con x e con ll Os numerais e os indefinidos Un texto instrutivo • LAB INFORMACIÓN: As imaxes Escribir noticias sobre especies en extinción As contraccións do artigo Os pronomes persoais Poemas sobre os xogos • O ritmo Dar instrucións para un xogo inclusivo A partición de palabras O verbo Un texto explicativo • LAB INFORMACIÓN: As liñas do tempo Elaborar fichas de mulleres científicas Signos que pechan oracións A oración. Suxeito e predicado Teatro sobre os contos • As indicacións Recomendar libros ou películas para a igualdade A coma As clases de oracións Unha páxina web • LAB INFORMACIÓN: Os buscadores Facer un mural sobre os nosos dereitos e deberes G r ava c i ón s
Como nos divertimos? Debatemos Por que xogamos? Pregúntate antes de falar: Que che gusta facer no tempo libre? Que che achega iso? É igual xogar só ca acompañado? Por que? Divírtenos a todos o mesmo? Trata de achegar ideas e puntos de vista novos. Comunicámonos ESCOI TA CON ATENCIÓN No recreo, Aldara e Roi atopan a Sabela soa. Que lle pasou a Sabela? Por que non pode xogar? Que propón Aldara para que Sabela non se aburra? Sobre que trata o chiste que conta cada un? REFLEXIONA E COMENTA Que recursos utilizan Sabela, Roi e Aldara para faceren máis divertidos os chistes (cambiar a voz, facer pausas...)? Pensa outros recursos que poidan facer máis graciosos os chistes e atrévete a contar un na clase. S I T U A C I Ó N D E A P R E N D I Z A X E 150
Falar e escoitar O lecer Contar chistes Ler e comprender un conto Un plan sorpresa A lingua Palabras derivadas As contraccións do artigo Os pronomes persoais A literatura Poemas sobre os xogos Dar instrucións para un xogo inclusivo Comunicaraste Coñecerás Descubrirás Pasarás á acción 9 o teu progreso Comprobarás P L A N D E T R A B A L L O Nube de palabras avanzar birlos xadrez taboleiro zancos tarxeta mariola dado roubar PENSA E CONTESTA Que xogos de mesa coñeces? E xogos de rúa? Que compoñentes se precisan para xogar ao teu xogo favorito? Que accións cómpre levar a cabo? 151
C l a v e s d e L E C TURA Manteño as mans afastadas do texto Practica a lectura sen seguir as liñas do texto co dedo; ao principio é posible que te perdas ou que a lectura resulte lenta, pero co paso do tempo decataraste de que a túa velocidade lectora mellorou considerablemente. Un plan sorpresa Xoana estaba contenta e un pouco inqueda. Levaba desde a mañá oíndo os fog uetes que anunciaban a festa da v i la . Adema is, xa v ira pasar ga iteiros e comparsas pola r úa animando e conta x iándol le o espír ito festivo á veciñanza . Por outra par te, era sábado. Non había escola , e a tía Sabela e ma is Roi , o seu curmán, quedaran en ir recol lela despois de xantar. Seica tiñan un plan sor presa para pasaren a tarde. Ir ían ás atraccións da festa? «Seg uro», pensou a nena . Todos os anos daban un paseo pola v i la e pola a lameda , onde sempre había a lg unha actuación musica l . Despois achegábanse ao lugar onde estaban as atraccións. Traer ían a lg unha nov idade este ano? Montar ían unha nora x igante? Haber ía car r useis e camas elásticas coma o ano pasado? Mi madr iña! Que ben o pasara con Roi trou leando de ar r iba para aba i xo. Neses pensamentos estaba , cando soou o timbre da casa . –Por f in chegastes! Levo mi l horas esperando por vós. –A i , si? Xa será a lg unha hora menos? –d i xo r indo a tía Sabela . Tamén r iron a na i e o avó de Xoana , que quedaron en achegarse má is tarde polo campo da festa . L E O U N C O N T O 152
inqueda: nerviosa. aro: xogo que consiste en facer rodar un aro, axudado dun pau. zancos: xogo que consiste en andar sobre dous paus longos, cun taco para apoiar os pés. ra: xogo que consiste en lanzar uns discos e introducilos pola boca dunha figura metálica con forma de ra. 9 E N I M A X E S A maneira de divertirse e de xogar non sempre foi igual; antes non había tantos xoguetes e aparellos electrónicos coma agora. > PREGÚNTALLES a persoas da túa contorna como se divertían na infancia. Recolle información sobre xogos, xoguetes, actividades ou cántigas con que se entretiñan e ilústrao nunha cartolina con debuxos e fotos. O b r a d o i r o d e c r e a t i v i d a d e De camiño, Xoana non paraba de preg untar ca l era o plan sor presa , así que Sabela decid iu que era o momento de desvelarl lo. –A asociación cu ltura l organiza activ idades para a rapazada . Seica ha i unha chea de xogos trad iciona is na carba l leira –comentou l le a tía Sabela . Xoana non tiña moi claro a que se estaba a refer ir. Ser ía unha ex posición de xog uetes antigos? A x iña o descubr iu. Distr ibu ídos por d istintas zonas da carba l leira , había var ios monitores e monitoras e car teis que anunciaban cada xogo; a lg úns xa os coñecía , de xogar a lg unha vez no colex io, como a mar iola , o pano e a corda ; pero doutros, como a bu xa ina , o aro, os zancos ou a ra pouco sabía . Mel lor d ito, ou eran descoñecidos ou nunca xogara a eles. E o mesmo l les pasaba a outros nenos e nenas. –Que che parece, Xoana? A que está xenia l? –d i xo a tía Sabela moi animada , coma se aqueles xogos a trasladasen moitos anos atrás, a un momento en que ela tamén foi nena–. Veña , imos comezar polos birlos. Roi , Xoana e Sabela colocáronos en r ing leiras, col leron cadansúa bóla e competiron para ver quen tiraba máis cada vez. Foi emocionante! Despois d iver tíronse introducindo os d iscos na boca da ra e r iron moito subidos nos zancos. Quer ían probar má is, pero xa non l les deu tempo porque se foi a tarde nun abr ir e pechar de ol los. Fina lmente, cando chegaron o avó e a na i de Xoana , foron tomar a lgo xuntos. A Xoana nin l le acordaran as atraccións mecánicas, pero a índa quedaban tres d ías de festa . Xa ir ía outro d ía . Á n x el a Ca r r il 153
C O M P R E N D O O C O N T O O domingo, como non hai clase, a avoa Sabela acompaña a Xoana ao parque acuático. Levo mil horas esperando por vós! Cando o di? Por que o di? 1 LOCALIZA os tres erros da seguinte oración e corríxeos. 2 ELIXE . En que xogos participou a protagonista e como se chaman? A B C D E F Comenta coa clase a que xogos dos anteriores tes xogado ou che gustaría xogar. 3 LE E RESPONDE as preguntas. Quen o di? A quen llelo di? 4 COPIA a opción correcta. En que consistía o plan sorpresa? En ir ao campo da festa e que Xoana e Roi subisen a cantas máis atraccións mellor. En ir de paseo toda a familia e merendar na carballeira. En ir á carballeira e poder participar en moitos xogos tradicionais. 5 COMENTA cos compañeiros e coas compañeiras. Credes que é importante conservar os xogos tradicionais? Por que? Que vos gustan máis, os xogos individuais ou os xogos en equipo? Por que? 154
7 PENSA E ELIXE. A partir de que palabra se formarían as seguintes? BRAZALETE BRACEAR ABRAZAR 8 COMPLETA coa palabra derivada de cada parella. A Ten tino, creo que se che van os cordóns. desatar / desafiar B Na o ser humano non coñecía a escritura. presente / Prehistoria C Fixéronme unha no prezo da entrada. rebaixa / receita Di de que palabra provén cada unha e arrodea o elemento que se engadiu. 9 FORMA palabras derivadas a partir dos modelos propostos. 1 2 3 Relaciona con números. Que formaches en cada caso? substantivos adxectivos verbos V o c a b u l a r i o A p l i c a o q u e s a b e s As palabras que se formaron a partir doutra palabra chámanse palabras derivadas. chuvia chuvioso maña pedra odio flor florista dente piano taxi gota gotear folla tolo gol 9 6 ESCOLLE E RESOLVE unha das seguintes actividades. A. Substitúe por un antónimo cada palabra destacada. O día da festa, Xoana estaba contenta e nerviosa! Xoana e Roi coñecían moitos dos xogos tradicionais. A rapazada aburríase moito xogando á ra e aos zancos. B. Localiza na lectura inicial a palabra en que o x soa coma en taxi e pronúnciaa en voz alta. C. Inventa outro título para a lectura que teña dous substantivos de diferente xénero. 155
O R T O G R A F Í A As contraccións do artigo > Le o globo de texto e responde. Que palabra é o resultado de cada combinación? a + o de + a por + o 1 IDENTIFICA en cada cartel dúas contraccións e responde. A que combinación de palabras corresponde cada unha? A B C Inventa ti un novo cartel en que empregues, polo menos, dúas contraccións. 2 COPIA as oracións facendo as contraccións necesarias. O gato (de + o) meu veciño pasa o día deitado (en + o) sofá. Guillerme foi (a + o) teatro (con + o) seu mellor amigo. A partir (de + o) mes que vén contaremos (con + a) axuda de Lois. Xoana vive (en + as) aforas da cidade, preto (de + as) hortas urbanas. Mañá (a + a) mañá iremos correr (por + a) beira do río. Agardamos velos na xuntanza veciñal do próximo venres. Ven pola nosa tenda e faite coa bicicleta que sempre soñaches! Únete ao Club de Atletismo Os Invencibles e percorre con nós as rúas da vila. Polo meu aniversario iremos ao parque acuático da vila. Cando as palabras a, con, de, en e por se atopan cos artigos o, a, os e as, únense a eles formando unha soa palabra: ao, á, aos, ás; co, coa, cos, coas; do, da, dos, das; no, na, nos, nas; polo, pola, polos, polas. Cando as palabras con, de e en se atopan cos artigos un, unha, uns e unhas, únense a eles formando unha soa palabra: cun, cunha, cuns, cunhas; dun, dunha, duns, dunhas; nun, nunha, nuns, nunhas. Estas unións denomínanse contraccións. F e r r a m e n t a s d e L i n g u a 156
9 O R T O G R A F Í A 3 OBSERVA as contraccións do modelo e despois completa. Unha volta polo paseo Ao meu irmán e a min encántanos patinar polo paseo mar ítimo. Case sempre imos co papá e coa mamá , pero onte tamén v iñeron os nosos curmáns da Coruña . Que sorte temos de v iv ir nunha v i la mar iñeira! As atraccións do parque A na i dun dos meus amigos traba l la no parque de atraccións, así que imos a miúdo. A nós g ústanos montar nos g lobos do inferno e no av ión tolo, pero ás veces tamén nos atrevemos a andar polos pasadizos do labirinto embruxado. A D I V I Ñ A S I N C O M P L E TA S As seguintes adiviñas, por algunha razón, están incompletas. Complétaas facendo as contraccións que cumpra e acórdate de resolvelas. 4 PRACTICA o ditado que indique a mestra ou o mestre para facelo no caderno. (en + unha) cadeira nunha cadeira edificio árbores camiños (de + un) amigo dun amigo nenas cidade homes (con + un) xersei cun xersei veciña zapatos mesas Verde e alongado coma a herba prado; nace monte encolleito e anda sol estarricado. Somos dous irmáns xemelgos, mesma roupa vestimos; morremos todas as noites e día vivimos. de a en con por Conecta coa realidade 157
Os pronomes persoais As palabras que serven para nomear as persoas sen dicir o seu nome chámanse pronomes persoais. As palabras eu, ti, el, ela, nós, vós, eles e elas son pronomes persoais. > Con que palabra se refire o rapaz a el mesmo? E con cal se refire ás rapazas con quen fala? 1 LOCALIZA todos os pronomes persoais e cópiaos. 2 COMPLETA cos pronomes persoais axeitados. O espectáculo cancelouse. Dillo a Ana e xa llo digo a Miguel. viñemos en autobús e colleron a bici. Son moi atrevidas! Cando volvades ao cine avisade a Roque; irá encantado con . 3 REESCRIBE as oracións substituíndo por pronomes persoais as palabras destacadas. Senén e Xurxo farán xuntos o traballo. Eusebio e eu somos da mesma aldea. Raquel e ti chamastes á radio? Margarida hoxe non veu á clase. Estevo é o novo mestre de Inglés. Estrela e Xulia acompañáronme. Mentres vós montades na nora, eu vou ao labirinto. Helena: Paulo e eu descubrimos unha pista de patinaxe. Queres vir con nós? Paulo di que pode ir por ti despois de merendar. Fala con el e así vós xa ides xuntos. Tamén avisei a Rosalía e a Mateo. Eles dixeron que viñan máis tarde. Esperámoste! Breogán F e r r a m e n t a s d e L i n g u a G R A M ÁT I C A 158
9 O S P R O N O M E S M Á I S E D U C A D O S Ás veces usamos formas diferentes dos pronomes para dirixirnos ás persoas. Identifícaas e explica por que cres que se empregaron. A B Pensa dúas situacións máis en que utilizarías estes pronomes persoais. Conecta coa realidade O L L O , N O N M E TA S A P ATA ! Utilizar ben os pronomes persoais é fundamental cando nos comunicamos. Observa e explica por que nestas situacións se fai un mal uso. A B 4 LE E RESPONDE para cada globo de texto. A quen fai referencia cada pronome persoal? A C B El xoga con vós no equipo de voleibol, non si? Eu adestro con elas ao voleibol. Son unhas cracks! Nós os tres somos compañeiros de equipo. A ti gustaríache apuntarte? Bo día. Que desexa vostede? Viron vostedes un canciño? Ti, mestre, podes vir? Eles van en cuarto. BALBINO VIOLETA ALBA E LUZ G R A M ÁT I C A 159
Os poemas teñen ritmo, é dicir, soan de forma especial. O ritmo conséguese grazas á rima, pero tamén ao repetir palabras, agrupar e combinar versos de distintos tamaños, etc. P O E M A S S O B R E O S X O G O S C l a v e s p a r a r e c i t a r PO EMAS ESCOITA o audio e, sen ver os poemas, anota as palabras que rimen en cada un. Compróbao. PREPARADE unha lectura grupal dun dos poemas que escollades. 1 CAMBIA estas afirmacións sobre o poema Ras para que sexan verdadeiras. Repítese un mesmo verso en cada estrofa. Os versos riman de catro en catro. Ten dúas estrofas de dous versos cada unha. i t i n e r a r i o d e l e c t u r a Ras As ras xogan á roda . Va ia moda! Va ia moda! As ras xogan ás tres en ra ia . Va ia , va ia! Va ia , va ia! As ras xogan ás escondedelas. Va ia con elas! Va ia con elas! As ras xogan á caramañola. Cun cacho de ola! Cun cacho de ola! Xoá n Ba ba r ro Xoguete O neno pobre caba lga nunha pon la de carba l lo. –A r re, caba lo rabisco, ga lopa e r incha voando. Así va i de beira en beira suorento, i lusionado. Na tenda ha i xog uetes f inos pero non poden mercarl los. Por iso anda o neno pobre sobre dun pobre rama l lo. Xosé Neir a Vil a s 160
9 2 COMENTA coa clase en que consisten estes xogos mencionados no poema Ras. a roda as tres en raia a caramañola ou mariola 3 EXPLICA a partir do que conta o poema O xogo das agochadas. En que consiste «pandar»? Coñeces outro xogo en que se pande? Que fai a Lúa para despistar o Sol? Conségueo? Por que o Sol e a Lúa nunca van deixar de xogar? 4 PENSA E ANOTA outro xogo que se che ocorra para facer cun pau como o do poema Xoguete. Explícalles aos compañeiros e ás compañeiras como se xoga. O xogo das agochadas No xogo das agochadas, ao Sol tóca l le pandar mentres a Lúa se esconde e ca lan os anima is. Entre as tebras a lgo br i l la . Serán os farois da v i la ou as luces dun av ión? A i , non, non, non! É a Lúa pi l labana que ás veces ming ua , ás veces medra , en canto ten ocasión. E va i l le cambiando a cara , unha noite por semana , para despistar ao Sol . O Sol non va i dar con ela . A Lúa é l ista de má is. Pasan noites, pasan d ías nunca dei xan de xogar. Paul a Ca r ba lleir a 161
5 RESPONDE E EXPLICA coa axuda do texto: Dirías que o neno do poema Xoguete se está divertindo? Por que o pensas? Parte da túa experiencia e escribe dúas pistas en cada caso. Como podemos saber se unha persoa se divirte ou se aburre? 6 OBSERVA E EXPLICA o que cres que lles ocorre ás rapazas da imaxe. Que sentimentos transmiten as súas caras? Anota o que lles dirías para solucionar o problema e que se sintan mellor. Despois comparte coa clase a proposta. Coincidides? E S C E N A R I O S > PROPOÑEDE, en grupos, lugares onde se podería agochar a Lúa do poema se estivese en fase de lúa chea. Facede unha proposta diferente cada membro do grupo. Un exemplo! Nun queixo de bóla. Dividide o encerado en tantas partes coma grupos. Cada grupo escribirá as súas propostas nun cuadrante. Escollede entre toda a clase as mellores propostas de cada cuadrante. D e s c u b r e a s t ú a s e m o c i ó n s Cando unha persoa se divirte... Cando unha persoa se aburre... O b r a d o i r o d e c r e a t i v i d a d e 162
Dar instrucións para un xogo inclusivo Xogar é divertido e permítenos relacionarnos cos demais. Pero algúns xogos non teñen en conta a diversidade das persoas e déixanas fóra. Propón un xogo inclusivo en que todas e todos nos divirtamos! 1 COMENTA coa clase. A que che gusta xogar no patio durante o recreo? Con quen adoitas xogar? 2 PENSA E PROPÓN xogos. A que xogarías con cada neno e nena? LUCÍA SABELA DAVID Comparte a resposta con outros compañeiros e compañeiras. Que teñen en común os xogos que propuxeches en cada caso? 3 COMPLETA unha ficha coma a do modelo sobre algún dos xogos inclusivos que propuxeches na actividade anterior. 4 EXPLICA oralmente o xogo da ficha e dá as instrucións necesarias para xogar. 5 XOGADE E VALORADE entre todas e todos. Que xogos vos gustaron máis? Que aprendestes xogando? P A S A Á A C C I Ó N NOME DO XOGO: Mans visionarias QUE SE NECESITA PARA XOGAR: Antefaces e d iferentes obxectos. OBXECTIVO DO XOGO: Adiviñar obxectos só c o tacto. INSTRUCIÓNS: Xógase en parellas. Un membro da parella leva posto o anteface e o outro dálle obxecto s para que, durante un minuto, os adiviñe só a través do t acto. Gaña a parella que adiviñe máis obxectos. Non vexo ben. Teño problemas de mobilidade. Non oio ben. 9 163
C o m p r o b a o t e u p r o g r e s o A p l i c a o s c o ñ e c e m e n t o s 3 ESCRIBE. De que termo proveñen as seguintes palabras derivadas? 4 REESCRIBE cada oración cambiando o xénero dos substantivos destacados. Tiven que ir falar coa adestradora. Chamei polos cans para que viñesen. Déronlles un premio aos doutores. A casa da veciña é impresionante. Volve facer o mesmo pero cambiándolles o número. 5 LOCALIZA os pronomes persoais das oracións. O mestre quere que ti e eu preparemos unha exposición sobre os xogos. Elas prefiren xogar coa videoconsola e nós preferimos botar unha partida ao parchís. Se vós ides con eles ao parque de atraccións pasarédelo moi ben. Mónica irá con el ao carrusel e Fuco irá con ela ao labirinto. solleiro solpor solsticio acampar campesiño campista follear follaxe esfolla mariñeiro marítimo marea O r g a n i z a a s i d e a s 1 COMPLETA o mural interactivo de ortografía coa pestana das contraccións do artigo. Escribe na parte exterior o título «As contraccións do artigo» e, no interior, as diferentes combinacións de palabras que se poden unir. 2 ELABORA a pestana do folioscopio sobre os pronomes persoais. A continuación, explícalle ao compañeiro ou á compañeira o que aprendiches sobre os pronomes persoais e pregúntalle que foi o que aprendeu el ou ela. AS CONTRACCIÓNS DO ARTIGO – A + artigo o, a, os, as forman as palabras ao, á, aos, ás. – CON + artigo o, a, os, as forman as palabras co, coa, cos, coas. – DE + artigo o, a, os, as forman as palabras do, da, dos, das. – EN + artigo o, a, os, as forman as palabras no, na, nos, nas. – POR + artigo o, a, os, as forman as palabras polo, pola, polos, polas. – CON + artigo un, unha, uns, unhas forman as palabras cun, cunha, cuns, cunhas. – EN + artigo un, unha, uns, unhas forman as palabras nun, nunha, nuns, nunhas. – DE + artigo un, unha, uns, unhas forman as palabras dun, dunha, duns, dunhas. 164
DE LINGUA BUSCA en libros ou en Internet unha ladaíña que conteña, polo menos, unha contracción e recítaa na clase tan rápido como poidas. CREA un xeroglífico sobre unha das palabras da Nube de palabras. Puido resolvelo alguén? V a l o r a o q u e a p r e n d i c h e s Se xa acabaches o traballo, elixe que tipo de xogos che gustan máis e resolve. A g o r a e s c o l l e t i 6 REFLEXIONA sobre o que aprendiches acerca dos poemas nesta unidade e completa as oracións. 9 DE MOVEMENTO EXPLÍCALLE con xestos a alguén como se xoga a un xogo ao aire libre. Acertárono? BUSCA un poema relacionado cos xogos e conta os versos e as estrofas que ten. Despois, lello en voz alta ao resto da clase coa entoación axeitada. DI a partir de que palabra se formaron as seguintes: ficheiro, xogadora e taboleiro. REDACTA un texto para explicar por que che gustan os xogos de estratexia en que utilices cinco pronomes persoais diferentes. Despois, arrodéaos. DE ESTRATEXIA GÚSTANME OS XOGOS… Agora sei que… Antes pensaba que os poemas… 165
> LEDE E REFLEXIONADE de xeito individual sobre o significado da seguinte cita. Que poder ten o colexio segundo a cita? Estades de acordo? Como pensades que a educación pode cambiar as persoas? Face r v i s i b l es as des i gua l dades que ha i ent r e nenas e nenos dout ras cul turas Obxectivo do cómic Conseguir a igualdade Aínda que a educación é un dereito humano fundamental, nalgunhas culturas non está ben visto que as nenas vaian á escola e vense obrigadas a quedar na casa facendo as tarefas do fogar. A continuación ides elaborar un cómic para denunciar as situacións de desigualdade que viven as nenas doutras culturas. Finalmente, difundídeo polo voso centro! O noso reto «Un neno ou nena, un mestre, un bolígrafo e un libro poden cambiar o mundo. A educación é a única solución». Malala Yousafzai 216
RkJQdWJsaXNoZXIy