Este libro é unha obra colectiva concibida, deseñada e creada no Departamento de Edicións de Santillana/Obradoiro, baixo a dirección de Teresa Grence Ruiz e Ana María Guerra Cañizo. Na súa elaboración participou o seguinte equipo: TEXTO Rafael Fortes Otero Sagrario Luna Rodríguez Luísa March Soler Xosé Luís Navarro Peiró Irene Penas Murias Afonso Toimil Castro ILUSTRACIÓN Marta Antelo Alemany Sandra de la Prada López Ayesha L. Rubio David Sierra Listón EDICIÓN EXECUTIVA Afonso Toimil Castro DIRECCIÓN DO PROXECTO Ana María Guerra Cañizo DIRECCIÓN E COORDINACIÓN EDITORIAL DE PRIMARIA Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero As actividades deste libro non deben ser realizadas en ningún caso no propio libro. As táboas, esquemas e outros recursos que se inclúen son modelos que deberán ser trasladados a un caderno. P R I MAR IA Ta r ef as e d es t r ezas comun i c a t i v as
Presentación é o n o v o p ro x e c t o d e Ob r a do i ro / Sa n t i l l a n a c o q u e v a s a p re n d e r d u n x e i t o d i f e re n t e . p re s e n t a u n ENFOQUE FUNC I ONAL d a a p re n d i z a x e , d e c a r á c t e r má i s c omu n i c a t i v o , q u e s e c e n t r a n a s d e s t re z a s b á s i c a s ( f a l a r, e s c o i t a r, l e r e e s c r i b i r ) , d e i x a n do n u n s e g u n do p l a n o o s c o n t i do s d e c a r á c t e r c o n c e p t u a l . Pa r a f a c i l i t a r e s t e e n f oq u e , o t r a b a l l o o r g a n í z a s e e n t a re f a s q u e l l e p e rm i t e n a o a l umn a do s a b e r, e n t odo mome n t o , o q u e e s t á f a c e n do e p a r a q u e o e s t á f a c e n do . t e n u n h a ORGAN I ZAC I ÓN F LEX I BLE . O ma t e r i a l e s t r u t ú r a s e e n b l oq u e s d e t a re f a s e e n ob r a do i ro s , q u e s e pod e n c omb i n a r l i b reme n t e . Os b l oque s d e t a re f a s t e ñ e n a s e g u i n t e d i s t r i b u c i ó n : COMUNICACIÓN ORAL COMPE TENCIA LECTORA ESCRITURA ITINERARIO LITERARIO Os ob r ado i ro s d e s e n v ó l v e n s e e n f i c h a s d e t r a b a l l o p r á c t i c a s e s i n x e l a s q u e l l e s s e r v e n d e c omp l eme n t o á s t a re f a s . Ne s t e c u r s o o f ré c e n s e u n Ob r ado i ro de v oc abu l a r i o, u n Ob r ado i ro de g r amá t i c a e u n Ob r ado i ro de o r t og r a f í a. f a v o re c e u n h a APREND I ZAXE ACT I VA , e n q u e a mo t i v a c i ó n e a emo c i ó n s o n p rem i s a s f u n d ame n t a i s . Po r i s o , Ob r a do i ro / Sa n t i l l a n a o f re c e u n ma t e r i a l o n d e s e me s t u r a n o t r a b a l l o o r a l e o e s c r i t o , o i n d i v i d u a l e o c o l e c t i v o , o x o g o e a c re a t i v i d a d e…; u n ma t e r i a l q u e v a i má i s a l á d a l e c t u r a e d a re s o l u c i ó n d e a c t i v i d a d e s : o a l umn a do f a l a r á e n p ú b l i c o , re a l i z a r á a s s ú a s p rop i a s p rod u c i ó n s e s c r i t a s ( p a r a a s q u e c o n t a r á c o n mod e l o s ) e pod e r á g a rd a r a l g ú n s do s s e u s t r a b a l l o s n u n po r f o l i o o u c a r pe t a pe r s o a l. t e n u n ENFOQUE COMUN I CAT I VO ; i s t o q u e re d i c i r q u e s e p u x o o f o c o d e a t e n c i ó n e n u t i l i z a r a l i n g u a e n S I TUAC I ÓNS DE APREND I ZAXE REA I S , t a n t o o r a i s c oma e s c r i t a s . Co n e s t e p ropó s i t o , n a s p ropo s t a s v a s t e r q u e u t i l i z a r t e x t o s , g r a v a c i ó n s e o u t ro t i po d e ma t e r i a i s s i m i l a re s a o s q u e pod e s a t op a r n a v i d a re a l . Ao l o n g o d a s p á x i n a s d e s t e l i b ro i n c l ú e n s e i c o n a s q u e s e re f i re n a do u s e l eme n t o s f u n d ame n t a i s n o d e s e n v o l v eme n t o d a s t a re f a s : Aud i o . Gr avac i óns p a r a a re a l i z a c i ó n d e a c t i v i d a d e s do b l oq u e d e Comu n i c a c i ó n o r a l . Po r f o l i o . Ac t i v i d a d e s q u e v o s p e rm i t i r á n c omp l e t a r o v o s o po r f o l i o p e r s o a l .
Táboa de contidos COMUNICACIÓN ORAL COMPETENCIA LECTORA TAREFA 1. Pedir información TAREFA 2. C ontar unha experiencia persoal TAREFA 3. D escribir unha persoa TAREFA 4. Contar chistes TAREFA 5. Dar indicacións TAREFA 6. R epresentar un fragmento teatral TAREFA 7. E xplicar un xogo TAREFA 8. D ar unha noticia TAREFA 9. E xpresar unha opinión TAREFA 1. Fábula: O raposo e a cegoña TAREFA 2. Poema: Unha serea poeta • O verso e o poema TAREFA 3. Texto descritivo: Un animal moi curioso TAREFA 4. Anuncios: Atrévete a pescudar con elas! Día da Muller e a Nena na Ciencia TAREFA 5. Conto popular: O camelo perdido TAREFA 6. Poema: O señor merlo • A estrofa TAREFA 7. Conto: Nas nubes TAREFA 8. Cómic: Unha noite movidiña TAREFA 9. Texto teatral: O lobishome TAREFA 10. Texto informativo: Unha inventora excepcional TAREFA 11. Poema: Menú • A rima TAREFA 12. Conto: A vila sen cores TAREFA 13. Texto xornalístico: Aumentan as encargas de pandeiretas negras TAREFA 14. Conto: Baixo o chan TAREFA 15. P antalla de videoxogo: Os Viaxenios TAREFA 16. Relato mitolóxico: Hércules e Atlas TAREFA 17. Poema: A cabra barbuda • Os recursos literarios TAREFA 18. Conto: Gora, unha rata de biblioteca TAREFA 19. Conto: A casa abandonada
ESCRITURA OBRADOIROS Gramática TAREFA 1. Escribir unha nota de aviso TAREFA 2. Escribir unha carta TAREFA 3. Escribir unha autobiografía TAREFA 4. Elaborar fichas de vocabulario TAREFA 5. Elaborar un anuncio TAREFA 6. Escribir diálogos TAREFA 7. Inventar o final dun conto TAREFA 8. Describir un itinerario TAREFA 9. Elaborar un cómic TAREFA 10. Deseñar un catálogo TAREFA 11. Facer un resumo TAREFA 12. Escribir unha recensión FICHA 1. A linguaxe e as linguas FICHA 2. O substantivo FICHA 3. O adxectivo FICHA 4. O artigo FICHA 5. Os pronomes persoais FICHA 6. O verbo FICHA 7. Os tempos verbais FICHA 8. A oración. Suxeito e predicado FICHA 9. Clases de oracións Ortografía FICHA 1. O son K FICHA 2. O son G. A diérese FICHA 3. O son Z FICHA 4. O son R suave e o son R forte FICHA 5. Palabras con b e con v FICHA 6. Palabras con h FICHA 7. Palabras con x e con s FICHA 8. Palabras con x e con ll FICHA 9. As contraccións do artigo FICHA 10. A partición de palabras FICHA 11. Signos que pechan oracións FICHA 12. A coma FICHA 13. Os dous puntos ITINERARIO LITERARIO LECTURA 1. A repartidora de onomatopeas, de María Canosa e Kike Gómez LECTURA 2. Dez piratas, de Gloria Sánchez LECTURA 3. Unha visita inesperada, de Gloria Sánchez OBRADOIROS Vocabulario FICHA 1. O dicionario FICHA 2. Sinónimos e antónimos FICHA 3. Palabras polisémicas FICHA 4. Palabras compostas FICHA 5. Palabras derivadas FICHA 6. Diminutivos e aumentativos FICHA 7. Xentilicios FICHA 8. Familia de palabras
7 COMUNICACIÓN ORAL COMUNICACIÓN ORAL
9 COMUNICACIÓN ORAL TAREFA 1. Pedir información 1 Di en que globos se pide información. A quen lle pedirías cada información anterior ? Comenta coa clase. po l i c í a c omp a ñ e i ro t e n d e i ro 2 Que palabras se empregaron para dirixirse ao policía e ao tendeiro? Cando utilizas ti esas palabras? Comenta cun compañeiro ou compañeira. 3 Escoita e copia a opción correcta en cada caso. • On d e t e n l u g a r a e s c e n a ? – Nu n c e n t ro c u l t u r a l . – Nu n po l i d e po r t i v o . • Sob re q u e p i d e i n f o rma c i ó n a r a p a z a ? – Sob re o s c o n c u r s o s q u e f a n . – Sob re o s ob r a do i ro s q u e f a n . • Po r q u e a c t i v i d a d e s e i n t e re s a a r a p a z a ? – I n f o rmá t i c a . – Co c i ñ a . – P i n t u r a . – Te a t ro . – Robó t i c a . – De po r t e s . 4 En que obradoiro che gustaría apuntarte? Comenta co resto da clase explicando a túa elección. Perdín as chaves da casa. Pódelo crer? A Por favor, poderíame dicir como se chega ao concello? D Mañá Uxío fai oito anos, sabías? C Desculpe, a como están as mazás? E Sabes como se resolve este exercicio? B
10 5 Que non coincide coa información que lle deron á rapaza no centro cultural? Localiza os erros. Dá en voz alta a información da ficha corrixindo os erros. 6 Le e comenta coa clase. • C o n q u e n f a l a o r a p a z : c u n h a p e r s o a c o ñ e c i d a o u d e s c o ñ e c i d a ? • C re s q u e s e r á u n h a p e r s o a d a s ú a i d a d e o u má i s v e l l a ? Po r q u e ? • C omo f a r í a a p re g u n t a e n c a s o c o n t r a r i o ? 7 En parellas, representade unha escena en que pidades información. • Cu b r i d e n o c a d e r n o u n h a f i c h a d e c i n e i g u a l a o s mod e l o s q u e t e d e s n a p á x i n a 2 7 c o s d a t o s q u e q u e i r a d e s . • De c i d i d e q u e n v a i p e d i r a i n f o rma c i ó n e q u e n a v a i d a r, e s e v o s t r a t a re d e s d e t i o u d e v o s t e d e. • Re p re s e n t a d e a e s c e n a u t i l i z a n do e x p re s i ó n s do b a n c o d e p a l a b r a s e e x p re s i ó n s d a f i c h a . COMPROBAMOS COMO O F I XEMOS HORAR I O : Mé rc o re s e x o v e s , d e 6 a 7 d a t a rd e LUGAR : Sa l a d e l e c t u r a I N I C I O DO OBRADO I RO : F i n a i s d e s e t emb ro Hai catro erros! Anotade no caderno en que aspectos podedes mellorar. OBRADO I RO DE ROBÓT I CA N I VEL a v an z ado Falade cos compañeiros e coas compañeiras sobre a vosa intervención. CONT I DO – E r a n a d e c u a d a s a s p re g u n t a s p a r a ob t e r a i n f o rma c i ó n d a f i c h a ? – F o ro n a s re s po s t a s c l a r a s e c omp re n s i b l e s ? CORRECC I ÓN – Ma n t i v emo s t odo o t empo o t r a t ame n t o d e t i o u d e v o s t e d e, s e g u n do a n o s a d e c i s i ó n i n i c i a l ? Por favor, poderíame dicir cando pasa o autobús?
27 COMUNICACIÓN ORAL MODELOS PARA A COMUNICACIÓN ORAL TAREFA 1 • B o d í a ! • Po r f a v o r. . . • G r a z a s po l a i n f o rma c i ó n . • B o a t a rd e ! • De s c u l p e . . . • Ne c e s i t a a l g o má i s ? • B o a n o i t e ! • Se r í a t a n ama b l e d e . . . • F o i u n p r a c e r. • A d e u s ! • De i c a a p ró x i ma ! • Mo i t a s g r a z a s po r t odo . Banco de palabras e expresións TÍTULO DA PELÍCULA TÍTULO DA PELÍCULA PREZO DA ENTRADA Sala onde se proxecta Horarios Duración da película Sala onde se proxecta Horarios Duración da película Adultos € Menores de 10 anos €
COMPETENCIA LECTORA • CONTO 31 COMPETENCIA LECTORA
41 COMPETENCIA LECTORA • ANUNCIOS TAREFA 4 A B Ilustración de Luz Beloso IES A Sangriña 11 de febreiro de 2022 D Í A DA MU L L ER E A NENA NA C I ENC I A GOBERNO DE ESPAÑA MI N I STER I O DE C I ENC I A E I NNOVAC I ÓN FUNDAC I ÓN ESPAÑOLA PARA LA LECTURA Y LA TECNOLOG Í A RED DE UN I DADES DE CULTURA C I ENT Í F I CA Y DE LA I NNOVAC I ÓN Un i dade de D i vu l gac i ón C i en t í f i ca e Cu l t u r a l UN I VERS I DADE DA CORUÑA FECYT
42 1 Que obxectivo teñen en común os dous anuncios? Copia. F ome n t a r a s p ro f e s i ó n s c i e n t í f i c a s , t e c n o l ó x i c a s e d e emp re n d eme n t o e n t re h ome s e mu l l e re s e n x e r a l . F ome n t a r, e s p e c i f i c ame n t e , a s p ro f e s i ó n s c i e n t í f i c a s , t e c n o l ó x i c a s e d e emp re n d eme n t o e n t re n e n a s e mo z a s . Por que cres que se celebra este día internacional? Fala na clase. Porque todas as nenas e mozas teñen dereito a elixir esas profesións. Porque as mulleres están en minoría nestas profesións. 2 Le esta información e copia o que sexa verdadeiro. • O s do u s a n u c i o s c o n t e ñ e n u n s l o g a n . • S ó o p r i me i ro a n u n c i o c o n t é n u n s l o g a n . • O s do u s a n u n c i o s c o n t e ñ e n a d a t a d e c e l e b r a c i ó n d e s t e d í a i n t e r n a c i o n a l . • N o a n u n c i o A , a i ma x e é u n h a f o t o g r a f í a . • N o a n u n c i o B , a i ma x e é u n h a i l u s t r a c i ó n d e L u z Be l o s o . Cal dos dous che gusta máis? Por que? Explícallelo aos teus compañeiros e compañeiras. 3 Falade na clase. • E n q u e v o s g u s t a r í a t r a b a l l a r d e ma i o re s ? Po r q u e ? • P o r q u e c re d e s q u e e s a p ro f e s i ó n é i mpo r t a n t e p a r a a s o c i e d a d e ? • P e n s a d e s q u e h a i p ro f e s i ó n s má i s i mpo r t a n t e s c a o u t r a s ? Po r q u e ? Comentade o que saibades sobre as profesións dos vosos familiares e o que vos resulta máis interesante. A publicidade Os anuncios intentan informarnos e convencernos para que fagamos algo ou compremos al gún produto. As mensaxes publ ici tar ias empregan imaxes e s logans moi atract ivos e suxest ivos . En parel las, inventade slogans para os anuncios anter iores. Lembrade que un s logan é unha f rase breve ou un texto cur to con cer ta or i x ina l idade. L ABORATORI O DE I NFOR MACI ÓN •
49 COMPETENCIA LECTORA • CONTO TAREFA 7 Nas nubes O meu nome é Ux í a e v i vo nunha a ldea ben boni ta . Desde a miña casa vexo un r ío g rande, o Ul l a , que parece un verme de cores movéndose ent re os montes . Tamén vexo como as nubes se pousan e tapan o va l coma se fosen a l godón. Ás veces a a ldea entei ra é unha nube branca , brétema , chámana . Por cer to, o que vos vou contar ten que ver coas nubes e con a l go moi raro que me aconteceu na escol a . O meu colex io non é moi g rande . Ten un pat io de cores cunha estatua en forma de vaca , cos pa í ses pintados polo corpo. É a nosa vacamundi. Al í , na escol a , xogo sempre co meu mel lor ami go, Ar tur. El chegou do Bras i l e ten unha cadei ra de rodas que a todos nos chi sta moi to, porque pode movel a cun só dedo. É un dedo con superpoderes . Ar tur non camiña e cústa l le fa l ar, pero co seu dedo non só move a cadei ra , senón que tamén manexa unha tableta e con el a é quen de l le responder a Xi ana , a mest ra . A verdade , Ar tur sabe moi tas cousas que nos conta co seu dedo máx i co! INTERROMPE AQUÍ A LECTURA E IMAXINA ALGUNHA COUSA QUE POIDA PASAR. COMEZA T I Neste conto, as nubes teñen moi ta impor tancia para un rapaz e unha rapaza. Observa as i lustracións das dúas páxinas e conta a histor ia que cres que vas ler. Unha vez lido o conto completo, explica se coincide co que imaxinaches. LE DÁNDOLLES UN TON MISTERIOSO ÁS TÚAS PALABRAS.
50 AGORA CONTINÚA LENDO. O out ro dí a Xi ana estaba expl i cándonos como é que se forman as nubes . Levantei a man e preguntei l le se podi amos v i axar enr iba dunha del as . A mest ra dí xome que non, expl i coume que as nubes non terman das persoas , que son pinguiñas de auga que están aboi ando. Quedei t r i ste . Moi to me prestar í a v i axar con Ar tur polo mundo adi ante, na néboa! O caso é que , a índa que Xi ana di xo que era impos ible , cando erguín a v i sta v in que Ar tur me fac í a un aceno co seu superdedo. Achegueime a el e na súa tableta aparecí a unha imaxe do noso r ío cheo de brétema . Non sei como aconteceu pero, de golpe , Ar tur e ma i s eu estabamos nas nubes . Os dous compar t i amos a cadei ra de rodas que voaba! A escol a quedaba aba i xo, pequeniña . Vimos as fervenzas , as carba l lei ras , as brañas… Despoi s Ar tur levoume ata O Bras i l , a súa ter ra . Desde ar r iba ens inoume as dunas das pra i as , as árbores dos bosques , os cactos dos deser tos . Vimos fervenzas a l t í s imas e un r ío x i gante cunha sel va enorme . Al í prometemos que habi amos protexer esas cousas fermosas que estaban ba i xo os nosos pés . E a xente saudábanos en por tugués , un idioma moi parec ido ao ga lego. Logo non sei moi ben que pasou. Só lembro que a mest ra Xi ana me preguntou que andaba cav i l ando. O meu ami go Roi dí xome que eu pasmara , ol l ando a imaxe da tableta . As í que , cando tocou o t imbre e sa ímos , pensei que imax inara aquel a v i axe . Todo cambiou cando mi rei cara a Ar tur e v in o seu sor r i so. Tamén me f i xei en que as rodas da súa cadei ra estaban manchadas con anaquiños de nubes , unha especie de boni tas pingas brancas de a l godón. Dani el Asorey Inventa e escr ibe a expl icación que l le dar ía Ar tur, a cada persoa, sobre os anaquiños de nubes que manchaban as rodas da súa cadei ra. A Ux í a . A X i a n a . COMPLETA O CONTO
COMPETENCIA LECTORA • CONTO 51 TAREFA 7. Nas nubes 1 Responde as preguntas. • Qu e n s o n e s t e s p e r s o n a x e s ? • Ca l do s t re s c o n t a a h i s t o r i a ? • On d e v i v e a n a r r a do r a ? 2 Escribe todo o que saibas sobre Artur. Por que no texto se di que Ar tur ten un dedo con superpoderes? Explica. 3 Di que estatua é a que está no patio do colexio, como lle chaman e por que. 4 Contesta as preguntas. • Que lle pregunta Uxía a Xiana sobre as nubes? • Que lle contesta Xiana? • Como se sentiu a nena coa resposta da mestra? Por que? Explícalle coas túas palabras, a un compañeiro ou a unha compañeira, como se forman as nubes. 5 Completa o percorrido que fan Artur e Uxía na súa viaxe polas nubes. Ao principio, os dous amigos sobrevoan o río e van observando as . Despois, Artur leva a Uxía ao , o país onde . Desde arriba ensínalle . Lembra a promesa que fixeron mentres voaban e coméntaa cos teus compañeiros e compañeiras. 6 Que lingua se fala no Brasil? Coñecías este dato antes de ler o texto? Explica por que cres que Uxía entendía os saúdos da xente nesa lingua. A B C B A
52 7 Le as primeiras liñas do texto e completa as comparacións. • O río Ulla parece . • As nubes tapan o val coma se fosen . Que sabes do río Ulla? Está próximo á túa localidade? Comenta coa clase. 8 Cal destes elementos che parece fantástico? Copia e explica por que. • Os personaxes. • O colexio desta aldea. • A viaxe polas nubes na cadeira de rodas. • As paisaxes do Brasil. 9 Copia o que se di no conto. • Só lembro que a mestra Xiana me preguntou que andaba cavilando. • O meu amigo Roi díxome que eu pasmara, ollando a imaxe da tableta. • Cando tocou o timbre e saímos, pensei que imaxinara aquela viaxe. • Só lembro que a mestra Xiana me preguntou pola nosa viaxe ás nubes. 10 Le e defende na clase a posición con que esteas de acordo sobre o final do conto. 11 Elixe unha destas opcións e escribe unha breve historia. Ou t r a a v e n t u r a d e Ux í a c o n A r t u r n a c a d e i r a d e rod a s . O q u e o c o r re u n h a f i n d e s ema n a q u e p a s a A r t u r n a c a s a d e Ux í a . 12 Desde o ano 2008 celébrase o Día Internacional da Cadeira de Rodas. Falade na clase sobre a importancia deste medio para persoas con problemas de mobilidade. En parellas, facede un car tel para conmemorar ese día internacional, que se celebra o 1 de marzo. Facede un debuxo bonito ou recortade fotos dalgunha revista. 13 Que viaxe fantástica che gustaría facer a ti? Explícao brevemente. Conta non só a onde irías, senón tamén algo que sucedería nese lugar. 14 Completa no caderno unha Ficha de lectura coma o modelo que tes na páxina 91 e gárdaa no porfolio. Ux ía e Ar tur viaxaron polas nubes como demostraban as pingas brancas de algodón que había nas rodas da cadeira. Ux ía imax inou que f i xera aquela viaxe polas nubes voando na cadei ra de rodas do seu amigo Ar tur.
91 MODELOS PARA A COMPETENCIA LECTORA TAREFA 1 FICHA DE LECTURA VALORACIÓN PERSOAL Gustouche a lectura? Nada. Pouco. Moito. Encantoume. Que é o que máis che gustou? Engadirías ou cambiarías algo? Explícao. Título Tipo de narración Resumo. Por que levaron o vello perante o xuíz? Que pasou? TAREFA 5 FICHA DE LECTURA Título Tipo de narración Resumo. Que fai o raposo? Como actúa despois a cegoña? VALORACIÓN PERSOAL Gustouche a lectura? Nada. Pouco. Moito. Encantoume. Que é o que máis che gustou? Engadirías ou cambiarías algo? Explícao. FICHA DE LECTURA Título Nome do autor Resumo. Que problema tiña a vila? Como o solucionou Martiño? VALORACIÓN PERSOAL Gustouche a lectura? Nada. Pouco. Moito. Encantoume. Que é o que máis che gustou? Engadirías ou cambiarías algo? Explícao. TAREFA 7 TAREFA 12 FICHA DE LECTURA VALORACIÓN PERSOAL Gustouche a lectura? Nada. Pouco. Moito. Encantoume. Que é o que máis che gustou? Engadirías ou cambiarías algo? Explícao. Título Tipo de narración Resumo. Que aventura viviron Uxía e Artur?
ESCR ITURA ESCRITURA
ESCR ITURA TAREFA 1. Escribir unha nota de aviso 1 Le estes textos e di cales son notas de aviso. A Sabela: Graciñas por deixarme a gorra para a excursión. Veume de marabilla! Un biquiño. Breixo B Sabela: Deixeiche no armario a gorra que me prestaches para a excursión. Graciñas por todo. Breixo C Comunícase ao alumnado de terceiro de primaria que mañá acaba o prazo para apuntarse no obradoiro de robótica. ANPA D A dirección do colexio felicita o alumnado de terceiro de primaria polo éxito da súa campaña solidaria «Lecturas para todo o mundo». Onde deixariades cada nota? Por que? Comenta coas compañeiras e cos compañeiros. Que información é necesaria nunha nota de aviso? Copia. • O l u g a r d e s d e o n d e s e e s c r i b e . • A s i n a t u r a d a p e r s o a a q u e n s e d i r i x e . • O mo t i v o do a v i s o . • A s i n a t u r a d a p e r s o a q u e a e s c r i b e . • A h o r a e n q u e s e e s c r i b e . • O nome da pe r soa ou g r upo a quen se d i r i xe . Escribiches ou escribíronche algunha vez unha nota de aviso? Cal foi o motivo? Comenta coa clase. 2 3 Esqueceume dici r l le á mestra que mañá á pr imei ra hora teño consul ta coa médica. E agora que fago?… Xa o teño! Dei xarei l le unha nota de avi so expl icándol lo! Axudádesme a escr ibi la? 95
Como debe ser unha nota de aviso? Copia o que che pareza máis axeitado. • Unha nota de aviso debe ser longa e debe gardarse ben para que non se perda. • Unha nota de aviso debe ser curta e debe gardarse nun lugar ben visible. 5 Quen tería que deixar unha nota de aviso? Por que? Le e comenta coa compañeira ou co compañeiro. 6 Elixe unha destas situacións, ou outra que queiras, e escribe a nota de aviso correspondente. S I TUAC I ÓN 1 Se n q u e re r, ma n c h a c h e s a c am i s e t a p re f e r i d a d e t e u i rmá n e me t í c h e l a n a l avado r a , pe ro t i vas t e ago r a e non o vas ve r de i ca mañá . SITUACIÓN 2 Esqueciches dicirlle a túa nai que hoxe, ao saír do colexio, vas ir á festa de aniversario de Xela e que seus pais te van traer á casa ao acabar. SITUACIÓN 3 Avisaron da Biblioteca Pública de que xa tiñan o libro que pediras. Como vai pasar por alí teu pai, dille que non esqueza traercho. Móstralle a nota a un compañeiro ou compañeira para que a revise e che diga se está ben ou se lle falta algunha información impor tante. 7 Pasa a limpo a nota de aviso e gárdaa no porfolio. 4 A avoa quere que meu pai a chame cando el chegue á casa, pero eu xa non estarei. Cóllolle este libro a Roi e mañá devolvereillo. Telefonei á casa e non hai ninguén. Gardarei o meu estoxo na mochila. C I B R Á N MA R I Ñ A E S T E R B R E I XO 96
MODELOS PARA A ESCRITURA Apega unha foto túa A miña autobiografía Apega unha foto ou un debuxo alusivo O MEU VOCABULARIO TAREFA 4 TAREFA 3 119
OBRADOIRO DE VOCABULARIO
123 OBRADOIRO DE VOCABULARIO FICHA 1. O dicionario 1 Cal destes fragmentos de páxina pertence a un dicionario? Cópiao. árbore s . f. Calquera planta de tamaño grande, tronco leñoso e elevado que se divide en pólas a par t i r dunha cer ta al tura. arboredo s . m. Lugar poboado de árbores . As árbores mái s caracter í st icas dos bosques galegos son o carbal lo e o cast iñei ro. Tamén destacan outras árbores , como o piñei ro, o biduei ro, o amiei ro, o sabuguei ro e o salguei ro. 2 Que nomes de instrumentos se atoparán antes no dicionario? Fíxate na primeira letra e ordénaos alfabeticamente. frauta acordeón trompeta violín Que libro ten que consultar o personaxe? Comenta. O libro en que se recollen todas as palabras dunha lingua co seu significado é o dicionario. No dicionario, as palabras ordénanse alfabeticamente, é dicir, seguindo a orde das letras do abecedario. REFLEX I ONA E APRENDE Non sei o que significa xarope. u n h a g u í a u n d i c i o n a r i o u n a t l a s
124 OBRADOIRO DE VOCABULARIO 3 Copia as palabras de cada grupo en orde alfabética. regra • goma • bolígrafo • lapis vaca • parrulo • ovella • porco barco • barcaza • veleiro • buque airosa • aeroplano • aéreo • aerobús 4 Copia as palabras que aparecen no dicionario con esta forma. • felices • cantaban • vasoira • esbirrar • imposible • pé • complicadas • astuta Escribe a forma con que buscarías o resto das palabras. 5 Busca no dicionario as seguintes palabras e elixe a imaxe que corresponde á definición. Agora, escribe unha oración con cada palabra. 6 Escolle e completa tendo en conta a definición do dicionario de cada palabra. apicultor avicultor • O recolle o mel das abellas. rebelar revelar • Tareixa vai as fotografías da súa viaxe ao Courel. machada remexer Cando varias palabras comezan pola mesma letra, ordénanse alfabeticamente pola súa segunda letra, e así sucesivamente.
OBRADOIRO DE GRAMÁTICA
141 OBRADOIRO DE GRAMÁTICA 1 En que situación non se utiliza a linguaxe? Observa e responde. 2 Fíxate nas expresións entre comiñas e di en que lingua está escrita cada unha: alemán, inglés ou italiano. A música únenos Este verán as i st ín a un encontro mus ical en Roma. Recibí ronnos cun gran rótulo: «Benvenut i», dicía. Al í coñecín a Noah, un rapaz de Ber l ín que, ao verme, di xo: «Ich spiele Geige». Como eu non o entendía, Clai re expl icoumo: «He plays the viol in». Tocaba o viol ín: coma min! FICHA 1. A linguaxe e as linguas Fíxate e responde as preguntas. • Qu e i n t e n t a c omu n i c a r a a d e s t r a do r a ? Como o f a i ? • En q u e l i n g u a s e s t á e s c r i t o o c a r t e l ? As persoas comunicámonos de moitos xeitos: con xestos, sons, imaxes… A forma de comunicación máis habitual é a linguaxe. Utilizamos a linguaxe cando falamos cos demais e tamén cando escribimos. Ao falar ou ao escribir empregamos unha lingua determinada. Cada lingua está formada por un conxunto de sons e de palabras, e por unhas regras que permiten a súa combinación. No mundo fálanse moitas linguas diferentes: inglés, chinés, francés… Para que dúas persoas se entendan cómpre que coñezan a lingua en que se comunican. As persoas con xordeira, por exemplo, comunícanse por medio da lingua de signos. REFLEX I ONA E APRENDE VESTIARIOS E ARMARIOS VESTUARIOS Y TAQUILL AS A B C V o l v o d e s e g u i d a ! Grazas! alemán inglés italiano
142 OBRADOIRO DE GRAMÁTICA 3 Imaxina que ao teu colexio acaba de chegar alumnado novo procedente de diferentes zonas de España. Que lingua fala cada un: éuscaro, castelán ou catalán? En que zonas de España se fala cada unha destas linguas? Investiga. Preséntate na clase nas linguas anteriores. En que outras linguas sabes facelo? 4 Que quererá dicir cada un destes xestos en lingua de signos? Relaciona cada imaxe coa expresión que corresponda. Coidas que sempre se utiliza a mesma lingua de signos ou que tamén hai linguas de signos diferentes? Reflexiona e investiga. F a c i l í t a n o s a a p re n d i z a x e d e n o v a s l i n g u a s . Aume n t a a s p rob a b i l i d a d e s d e c o n s e g u i r u n po s t o d e t r a b a l l o . Resúl tanos moi út i l cando v i axamos a t e r r i t o r i o s q u e n o n f a l a n a n o s a l i n g u a . … 5 Que vantaxes ten falar varias linguas? Comenta coa clase. Podes empregar as seguintes ideas. Cres que hai linguas máis impor tantes ca outras? Por que? A B C Que tal? Ola! Moito gusto. Jo sóc Montse. Ni Endika naiz. Me llamo Irene. A x ú d a n o s a e x p re s a r n o s me l l o r e a ma n t e r o c e re b ro e n f o rma . Áb re n o s a me n t e e p e rm í t e n o s c o ñ e c e r p e r s o a s do u t r a s c u l t u r a s e p a í s e s .
OBRADOIRO DE ORTOGRAFÍA
OBRADOIRO DE ORTOGRAFÍA 161 FICHA 1. O son K 1 Copia e completa con c ou qu. Unha en●isa ●ur iosa Esta tarde , ●edei no par●e ●oa miña ●ompañei ra ●atuxa para facer unha en●i sa . Tiñamos ●e preguntar ●a l é a ●or ●e má i s l le gusta á xente da lo●a l idade . E sabedes ●omo ●edou a ●ousa? Poi s gañou o bran●o. É ●ur ioso, non credes? 2 Clasifica as palabras anteriores segundo a forma en que se escriben. CON C CON QU 3 Escribe o nome dos obxectos representados. Le e copia os casos en que as letras destacadas representan o son K. • p i sci n a • qui ró f a n o • cu a r t o • ca s t a ñ a • a b ece d a r i o • p aque t e • ce rd e i r a • aco rd e ó n • ce s t o O son K pode representarse con c ou con qu. – Escríbese c diante de a, o, u: casa, conto, cueiro… – Escríbese qu diante de e, i: paquete, quilo… COMPROBA O QUE SABES Resolve a actividade ti só. Despois, le a información do cadro. Respondiches correctamente?
162 OBRADOIRO DE ORTOGRAFÍA 4 Forma o diminutivo das palabras segundo o modelo. b u t a c a b u t a q u i ñ a v a c a f o c a b a rc a ro c a 5 Resolve as seguintes adiviñas. Inventa unha orac ión coa soluc ión de cada adi v iña . 6 Escribe. • Un nome de rapaz que teña qu. • Un nome de rapaza que teña ca. • Unha palabra que comece por qu. • Unha palabra que comece por co. • Unha palabra que teña dúas veces o son K. 7 DITADO. Prepara o ditado e escríbeo no caderno. Vaia catarro! A semana pasada, Carmela, a miña compañei ra do colexio, unha rapaza que nunca se queixa por nada, col leu un catarro descomunal, tanto que mo contaxiou. Agora, eu non paro de espi r rar, de asoar os mocos e de que me choren os ol los . Carmela está preocupada por min e a min. . . non me chega a hora de curar o catarro e de qui talo de enr iba. Que mala sor te! Na s c a l o ro s a s n o i t e s do v e r á n p a s o o t empo v o a n do , c o g r a n d e e ú n i c o a f á n do t e u s a n g u e i r c h u c h a n do . En t re a s á r bo re s s a l t a u n p re c i o s o a n i ma l i ñ o , t e n u n h a f i g u r a e s v e l t a e u n e n o rme r a b i ñ o .
ITINERARIO LITERARIO
188 Imos de aventuras! Quen non soñou con viaxar a afastadas i l las , a selvas inexploradas ou a di stantes estrelas do universo? E con descubr i r o fei to mi ster ioso que se agocha nun vel lo pazo deshabi tado? Se es unha aventurei ra ou un aventurei ro, seguro que gozarás moi to con estes marabi l losos l ibros , uns magní f icos compañei ros cheos de max ia e de humor que te transpor tarán a mundos asombrosos e diver t idos . Anímaste a emprender a viaxe da lectura? Lectura 1. Seis contos que, grazas aos seus suxestivos títulos, chamarán a túa atención. Ademais, cando comeces a ler, cada un destes breves relatos sorprenderate de xeito moi grato. Todas estas historias preséntanche uns personaxes cunhas profesións interesantísimas. Aínda que son fantásticas, non estaría mal que existisen na realidade. Le c t u r a 2 . Unha divert ida histor ia en verso, cuns personaxes moi especiais, entre os que non fal ta un simpát ico papagaio. A tr ipulación ao completo vai á busca dun tesouro. Atoparano? Que acontecerá durante a travesía? Volverán todos sans e salvos? Espérache un f inal sorprendente. Lectura 3. Dúas obras de teatro que poderás ler e mesmo representar en grupo. Son moi di ferentes unha doutra. Na pr imei ra, o vel lo Noé, coa súa arca chea de animal iños, enfróntase ao di luvio e a toda clase de imprevistos. Na segunda, un traveso neno non para de enredar e de enlearse moi t ísimo.
189 ITINERARIO LITERARIO LECTURA 1. O que nunca che contaron A repar tidora de onomatopeas O pr imei ro día que chegaba a cada vi la era un autént ico caos . Os veciños levaban as mans ás orel las para protexer os oídos . Plam. Plum. Tic-tac. Crash. Boooooom. Cl inc. Clong. Taaaaaaaaaaaaaaaaan. Din don. Todo se enchía de ruído e estrépi to. Os pratos , que tantas veces caeran ao chan e se esnaquizaran, informaban sobre o desastre cun sonoro crassssssssssh. Antes , aos nenos caíanl les as bólas ao chan sen neces idade de que un cl in-cl in-cl in o anunciase e molestase os veciños . Incluso os golpes que cada un levaba na cabeza, nas pernas , no cóbado. . . doían moi to menos antes , cando non ían acompañados dun son tan desagradable que incrementase a dor. Pero esa era a súa mi s ión. Desde que naceu, sabía que ter ía que desempeñar este comet ido: subst i tuí r a súa avoa no of icio de repar t idora de onomatopeas . A Morgana desgustábal le aqui lo porque ela era ref lex iva e tranqui la. Gustábal le escoi tar mús ica, ler poes ía, gozar da soidade e do s i lencio. Podía pasar a vida dei tada no campo, vendo pasar as nubes , a auga enchendo os r íos , os paxaros voando… Quizai s por i so era unha magní f ica repar t idora de onomatopeas , porque era unha persoa que sabía escoi tar e, polo tanto, di ferenciar os sons . Mar í a Canosa e Ki ke Gómez Nos contos ou nos poemas, por exemplo, os escritores empregan recursos para facer os seus textos máis bonitos e expresivos. Un destes recursos son as onomatopeas. Esas palabras que imitan sons animan os textos, enchéndoos de suxestións. 1 Copia todas as onomatopeas que aparecen no texto. Despois, responde. • De q u e r u í do i n f o rma c a d a u n h a d e s t a s o n oma t op e a s ? • Co n c a l d a s o n oma t op e a s do t e x t o re l a c i o n a r í a s e s t e s ob x e c t o s ? 2 Responde. • Como s e c h ama a re p a r t i do r a d e o n oma t op e a s ? • Qu e l l e g u s t a b a f a c e r á p ro t a g o n i s t a ? • De q u e n h e rdo u o o f i c i o ? • Qu e l l e d e s g u s t a b a do s e u o f i c i o ? Po r q u e ? 3 Que pensades da profesión de que se fala na lectura? Comentade na clase. C R A S S S H… CLIN CLIN… CLIN
192 Algunhas películas • Viches, ul t imamente, pel ículas de aventuras que recomendar ías na clase? Dá algúns t í tulos. • Fala do que pasaba e destaca o que mel lor lembres delas. Un cómic • Que cómic de aventuras levar ías á clase para que o coñezan os teus compañei ros e compañei ras? Deixa que l les boten un ol lo ás súas páxinas. Despois de ler • Cal destes l ibros che gustar ía volver ler dentro dun tempo? Por que? • Que parte dun destes l ibros l le ler ías, en voz al ta, a alguén da túa fami l ia? A quen ser ía? • Con quen representar ías a obra Noé e Gato fan teatro? Unha recomendación • Que outro l ibro de aventuras, co que gozases especialmente, recomendar ías ler? Conta na clase de que trata, sen facer ningún espói ler. Club de lectura Todos os membros que par ticipan nun club de lectura teñen que ler, ao mesmo tempo e por separado, o mesmo libro. Despois, o grupo reúnese para comentalo e destacar o que máis lle gustou a cada membro. Ademais, adoitan falar sobre outros libros ou películas que traten sobre temas parecidos. Seguro que ti tes moito que dicir!
RkJQdWJsaXNoZXIy